|
|
Een kleine historie van de Mariakerk.
Oosterwijtwerd is een klein dorp op een oude wierde, ontstaan in de vroege middeleeuwen. Wierden en terpen (de Friese benaming) , verhogingen in het landschap, waren nodig in de tijd dat het land nog dikwijls door de zee werd overspoeld.
De zee kwam binnen door de rivier de Fivel met haar wijde monding in de Waddenzee.
De Mariakerk werd gebouwd in 1175 en was lange tijd een plek met een bijzondere Mariaverering.
|
De kerk van de weg af gezien
|
De kerk aan de achterzijde
|
Een oude pelgrimsplaats.
De rondtrekkende pater jezuïet Franciscus Mijleman schrijft in 1664 dat een oude vrouw uit Oldenzijl
hem vertelde dat men 'na de kerck van Oosterwijtwerd ging bedevaerden doen,
van alle gewesten de pilgrims aldaer bijeen kommende'.
|
Moeder Gods van Tederheid
geschilderd naar een 18e eeuwse Russisiche icoon.
|
In de Reformatie kwam aan de Mariaverering een einde, maar de naam van de kerk bleef.
Het interieur van de kerk werd na de Reformatie steeds meer gekenmerkt door het adelijke geslacht van
de Ripperda's dat in het dorp een borg (steenhuis) bezat.
De drie grote rouwborden, een zandstenen epitaaf in het koor en de herenbank in de kerk verwijzen
naar hun grote invloed in de streek en het kerkelijk leven.
|
|
Rouwbord I
|
Rouwbord II
|
Rouwbord III
|
Epitaaf
|
Net als in de rest van de provincie werd de wierde aan het begin van de 20e eeuw grotendeels afgegraven,
om als vruchtbare grond te worden verkocht.
Bij de opgravingen in de provincie kwamen voorwerpen uit de Romeinse tijd te voorschijn,
hetgeen duidt op de zeer oude bewoning van deze plaatsen.
De oudste dorpskernen en hun kerken bleven bij de afgravingen gespaard.
De Mariakerk van Oosterwijtwerd behoort met de kerken van Eenum en Marsum
tot de oudste bakstenen kerken in dit deel van de de provincie Groningen.
Zij staat nu op de rand van de wierde en kijkt uit over het wijdse en stille Groningse land.
|
Google Earth
|
Weiland achter de kerk
|
De kerk is nu eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken te Groningen.
Een historisch orgel
Het orgel staat sinds 1845 in de kerk van Oosterwijtwerd.
Het is gebouwd als kabinetorgel door Christiaan Müller in 1741.
|
Het orgelfront
|
Christiaan Müller (1690-1769) kwam waarschijnlijk in het kielzog van Arp Schnitger naar Holland om zijn geluk te beproeven.
Hij was vermoedelijk afkomstig uit Westfalen. Hij vestigde zich in Amsterdam waar hij als orgelbouwer grote faam verwierf.
Müller heeft een belangrijke rol gespeeld als vernieuwer van orgels in Holland.
Christiaan Müller bouwde het kabinetorgel, dit kleine zusje van de bekende orgels in de Grote kerk van
Leeuwarden en de St.Bavokerk te Haarlem, waarschijnlijk als huisorgel voor de bewoner van een Groninger borg.
Hoelang het orgel in de borg heeft dienst gedaan is onbekend.
Op 31 maart 1845 werd het in de Provinciale Groninger Courant te koop aangeboden:
"uit de hand te koop aangeboden
een best uitmuntend huis-orgel; zeer geschikt in eene kleine kerk".
De advertentie werd in augustus nogmaals geplaatst met als prijs: "beneden de 200 guldens".
Het orgel werd in 1845 in de kerk geplaatst door Hermann Eberhard Freytag.
Tijdens de morgengodsdienst van 14 december van dat jaar werd het orgel ingewijd.
Freytag bespeelde bij die gelegenheid het orgel.
"'s avonds om zes uur
deed hij zich andermaal op het speeltuig hooren".
Freytag heeft zich beperkt tot het toevoegen van een aangehangen pedaal. Verder heeft hij het orgel gerespecteerd.
Ook Jan Doornbos, die het orgel in 1895 onder handen had, heeft weinig wijzigingen aangebracht.
Hij voegde een Prestant 4 voet en een Viola da Gamba toe.
Het pijpwerk bleef vrijwel intact. De orgelkas werd waarschijnlijk gemaakt door J.Proper.
Pas in 1950 werd de toonhoogte door Mense Ruiter aangepast.
Aanleiding voor de opknapbeurt toen was waterschade als gevolg van lekkage.
Mogelijk is door hem de Sesquialter toegevoegd.
Tevens in deze tijd is het orgel voorzien van een electrisch aangedreven windvoorziening.
In 1996 is het orgel in opdracht van de Stichting Oude Groninger Kerken, waartoe deze kerk behoort,
door Albert Hendrik de Graaf hersteld.
Bij de werkzaamheden is gebleken dat de 18e eeuwse pijpen van Müller vrijwel ongeschonden bewaard zijn gebleven.
Mede hierdoor is het orgel van groot historisch belang.
Het werk omvatte, behalve kleine gebreken aan de pijpen, de restauratie van de Müller gemaakte windlade en
de reparatie van de mechaniek.
Het orgel wordt gekenmerkt door een doorzichtige klank.
In de woorden van Albert Hendrik de Graaf klinkt het orgel "helder en vitaal: niet ruig, maar verfijnd".
de Dispositie.
Met dank aan: Stichting Oude Groninger Kerken, Groningen
Marika Meijer en André de Graaf van de Plaatselijke Commissie te Oosterwijtwerd
|
|
|
Hauptwerk.nl is een initiatief van Sygsoft Holland. Inschrijving KvK 93602855. Laatst bijgewerkt
20-04-2024
|
|
|
