logo-wenneke.png text since Terug Haringe Foto's Dagboek Speeltafel(s) Systeemeisen Mp3-Demo's

Korte historie van het orgel en de St. Martinuskerk van Haringe.

Klik om te vergroten
Willemijns 1866


HARINGE

Hè j'èèn keè doa deur 't dorp ègoan,
hè j'èèn keë d'oude kerke èzien,
je zegt: Hoe kut dat nog bestoan?
Haringe! GIE zyt ètwien!

Je leest de ruste van de doaken
lik of dat 't eëuwen vroeger wos;
Je kut "r nie meë weg van roaken,
't e' laat je nie-meë los!

Wil j'èèn moment in God verzinken,
dat ku-je nog in Haringe leër'n.
Hoör je èèn keë 't oud orgel klinken
je got 'r weere keër'n.

Het eerst gebouwde kerkje zal een houten gebouwtje geweest zijn, in de 9e eeuw vervangen door een kerkje gebouwd met stenen.
In de roerige eeuwen die volgden met vernielingen en plunderingen door de soldeniers van Frankrijk, de Noormannen en de geuzen, raakte Haringe tot 1587 zo goed als ontvolkt.
Vanaf dan kwamen de vroegere bewoners geleidelijk aan terug en begonnen al heel gauw met de heropbouw van de kerk. Na 1600 onderging het eigenlijke kerkgebouw geen belangrijke wijzigingen meer.
De stijl is neo-gotisch en past goed bij het nog bewaarde Romaanse overblijfsel (de boog tussen de twee westelijke vieringpijlers en de onderbouw van de toren).
In de 17e en 18e eeuw werd de kerk binnenin geleidelijk bemeubeld en "aangekleed". Bij de laatste restauratie (1968-1981) kwamen de bepleisterde en beschilderde wanden, de barokaltaren, de houtbekleding en de bemeubeling volledig tot hun recht.

Klik om te vergroten
Djoos Utendoale

Klik om te vergroten

Boven de stoere ingangsdeur bevindt zich een halfreliëf van Sint Martinus.

Sint-Maarten, Martinus van Tours, geboren in 316 en gestorven op 11 november 397, was bisschop van Tours en een belangrijke grondlegger van het katholieke christendom in Gallië.
Sint Maarten is gebaseerd op een legende. Maarten werd geboren in het huidige Hongarije. Hij ging in dienst bij de Romeinen en klom op tot officier. Hij werd door de keizer tot ridder geslagen.
Op een zeer koude dag in de winter zag Maarten een arme man zonder jas in de sneeuw zitten. Hij stapte van zijn paard en sneed met zijn zwaard zijn eigen mantel doormidden en gaf de man een helft tegen de kou.

Het orgel van Haringe.

Wat bezielde de kunstenaar beeldhouwer die uit het dode eik een levend kunstwerk schiep, een wonder van lijnenspel, met harmonisch geplaatst, de rustig musicerende engelen?
Het geheel gedomineerd door de allegorische voorstelling van de H. Kerk bovenaan geflankeerd door David en Cecilia.
Had hij de wondere klank gehoord van het orgel zelf dat hij bekleden moest? Wou hij die evenaren?

Meesters hebben elkaar hier de hand gereikt en uit de bundeling van hun kunnen werd dit wonderwerk geboren dat, na meer dan tweehonderd jaar, nog steeds voor velen een streling blijft voor oog en oor.
Wie de registers opent, opent de wereld.
Wonder warme tonen van fluit en kromhoorn, van prestant en celesta buitelen naar beneden.
Zo moet, in der tijd, het samenspel geklonken hebben van een orkest aan het koninklijk hof.
Men wordt er stil van. En klein.
Vele Meesters hebben het orgel bespeeld.
Meesters met klinkende namen.

Mensen hebben ernaar geluisterd en voelden, doorheen de ziel van de kunstenaars voor het klavier, de ziel van het orgel-zelf zingen in hun eigen ziel. Ook naamloze hebben dit orgel bespeeld. Zij die de taak van Koster-Orgelist vervulden in deze kerk al deze jaren door. Zij schiepen vreugde bij de huwelijken en speelden treurzangen voor de afgestorvenen.

Orgel van Haringe, stukje hemel op aarde, mocht ge nog lange jaren de vreugde zijn van al wie U kent.
En liefheeft.

Joris Declercq (Djoos Utendoale)*

Klik om te vergroten

Klik om te vergroten

De orgelbouwers.

In 1777 werd besloten het oude orgel af te breken om het door een heel nieuw te vervangen. Eerwaarde Heer Franciscus Vormezeele, toen malig pastoor van Haringe, heilig priester als hij was, muntte niet alleen uit door zijn ijver in het versieren van het Huis Gods, doch was tevens een hartstochtelijk muziekliefhebber. Aan hem heeft Haringe zijn prachtige orgel te danken, waarvoor het huis Van Peteghem uit Gent werd aangesproken.
Pieter Van Peteghem, bijgenaamd de oude, was meesterknecht bij J.B. Forceville. Hij vestigde zich in 1733 te Gent waar hij weldra, in stevigheid van bouw en klankrijkdom, al zijn tijdgenoten wist te overtreffen.

Besteld in 1778, duurde het maken en plaatsen ongeveer een jaar. Het geheel kostte "verre boven de 5000 (bijna 6000) gulden".
Het houtsnijwerk van het buffet en de balustrade, met de beelden en beeldjes, zijn van de hand van Jean Elshoecht, geboren te Brussel maar die geleefd en gewerkt heeft te St. Winoksbergen (Bergues, Frans-Vlaanderen).
Voor zijn uitzonderlijke kunstwerk werd hem de som betaald van 350 Franse kronen.

Het orgel werd op 17 april 1779 voor het eerst bespeeld. Het verhaal gaat dat pastoor Vormezeele heel ziek was en dat men de deur van de kerk wijd openzette, zodat hij het orgel op zijn bed kon horen. 2 Dagen later stierf de kunstminnende herder.

Pieter van Peteghem is gestorven in 1787 en heeft meegewerkt aan de bouw van het orgel, maar het staat op naam van zijn zoon Lambert-Benoit.

Het orgel is wellicht het best-bewaarde van alle orgels waarmee de dynastie Van Peteghem van Gent gedurende anderhalve eeuw zovele kerken in Vlaanderen, Frankrijk en Nederland heeft verrijkt.
Dankzij zijn stevige bouw heeft het orgel niet geleden onder allerhande noodlottige herstellingen, maar bleef tot op heden zijn oorspronkelijke samenstelling bewaren.
Het zeldzame pedalensysteem, het oude trommelenspel, zou het enige bewaarde en nog bruikbare zijn.


Bronnen geciteerd met toestemming van Dirk Coutigny:
't Lied van mijn dorp.
Teksten en tekeningen.
Joris Declercq/ Djoos Utendoale. Joris Declercq ( 1921-1981) was priester missionaris en veelzijdig kunstenaar.
Hij drukte op een heel aparte manier zijn stempel op Haringe.

Haringe zijn kerk en orgel uitgave van Kultuurgemeenschap Haringe.

Verder danken wij "De Vrienden van het Historisch Van Peteghem orgel"van Haringe.
In het bijzonder:
Dirk Coutigny, Paul Recour, zuster Agnes en Pater Jozef Van Acker voor hun gastvrijheid, deskundigheid en vriendelijkheid.


Klik om te vergroten

  Hauptwerk.nl is een initiatief van Sygsoft Holland. Inschrijving KvK 24400165. Laatst bijgewerkt 18-01-2024